Pierwowzór roweru

„Jedno - lub wielośladowy pojazd drogowy napędzany wyłącznie siłą mięśni poruszających się nim osób, w szczególności poprzez system pedałów, dźwignię lub rękojeść (np. rowery dwu-, trój- i czterokołowe oraz wózki inwalidzkie)” – to definicja roweru zaczerpnięta z dokumentu Europejskiej Komisji Gospodarczej Eurostat ITF (Międzynarodowe Forum Transportu). Jednak nie trzeba jej znać, by wiedzieć czym rower jest. Przecież nierzadko na co dzień przemierzamy nim dziesiątki kilometrów. Można by powiedzieć, że rower to rower i wszyscy wiedzą o co chodzi. Ale nie wszyscy są świadomi, że wokół powstania tego popularnego środka transportu krąży wiele opowieści. Okazuje się, że do miana prawzoru roweru pretenduje wiele historycznych odkryć.

By poznać najstarszą z historii należy przenieść się daleko w przeszłość, a mianowicie do czasów antycznych. Archeolodzy właśnie na ten okres datują relief (płaskorzeźba) znaleziony na terenie pierwszych cywilizacji: Starożytnego Egiptu i Babilonii. Dostrzeżono na nim wizerunek „czegoś” co przypomina dzisiejszy rower. Nie ma jednak żadnych dowodów potwierdzających rzeczywiste istnienie takiego pojazdu w tamtejszych czasach.  

Niektórzy badacze, za prekursora dzisiejszego roweru uznają, istniejącą jedynie na papierze, maszynę wymyśloną przez wybitnego włoskiego artystę Leonarda da Vinci (1452-1519). Jego obrazy tj. „Mona Lisa” czy „Dama z gronostajem” są znane i cenione na całym świecie. Da Vinci słynie także z wielu wizjonerskich pomysłów czy to w dziedzinie matematyki, architektury czy mechaniki. Czy to on stworzył pierwszy projekt roweru? Na jednym z jego rysunków widnieje dwukołowy pojazd z kierownicą i łańcuchowym napędem.  Rysunek datuje się na II połowę XV wieku. Jednak to nie projekt renesansowego geniusza  posłużył jako wzór dla konstruktorów roweru. Notatki wielkiego mistrza zostały znalezione dopiero w 1974 roku- w tym czasie rower już istniał. Poza tym, historyk i badacz Carl Pedretii podważył w 1997 roku autentyczność rysunku wielkiego twórcy. Jego zdaniem ktoś domalował na nim pewne elementy charakteryzujące dzisiejszy rower.

Prototypu roweru można doszukać się również na witrażu znajdującym się w kościele w Stoke Poges w Anglii. Przedstawia on anioła siedzącego na belce, która z przodu wyposażona jest w koło. Drugi koniec belgi również oparty jest na czymś, co może wydawać się kołem. Nie można dokładnie tego stwierdzić, gdyż w kluczowym miejscu witraż się ucina. Z przedniego koła wystaje coś, co można by przyrównać do kierownicy.  Witraż datuje się na 1642 roku. Anioł oznajmia coś światu grając na trąbie.

Niektóre źródła podają, że pierwszy rower został skonstruowany przez francuskiego hrabiego znanego jako Monsieur de Sivrac. W 1765 roku miał on stworzyć dwukołowy pojazd zwany celeryfem. Pojazd wyposażony był w drewnianą ramę z końskim siodłem. Prawdziwość tej historii również nie została potwierdzona.

Z kolei  w Rosji, za twórcę roweru uważa się Jefima Artamonowa. Legenda głosi, że Rosjanin zbudował dwukołowy pojazd, na którym przemierzył ponad 2200 km. Wyjechał z Jekaterynburga, by dotrzeć do Petersburga na odbywającą się tam w 1801 roku koronację cara Aleksandra I. Pojazd był rzekomo wyposażony w pedały. Rower można oglądać w jednym z rosyjskim muzeów. Naukowcy stwierdzili, że nie jest to oryginał. Zgodnie z opinią naukowców rama roweru powstała dopiero pod koniec XIX wieku. Wyklucza to prawdziwość historii.

Opowieści związanych z prarowerem jest wiele, jednak żadna z nich nie została potwierdzona przez badaczy i historyków.

Aleksandra Parusel